Als sinds de late Middeleeuwen staat de regio die wij nu kennen als België bekend om haar rijke kunst. Zo ook nu met de hedendaagse kunstwereld heeft België meerdere spraakmakende en trendsettende collecties. In de zomer van 2023 (9 t/m 13 augustus 2023) organiseerde KaperGerlings Instituut in samenwerking met SRC Reizen de busreis Hedendaagse kunst in België. In vijf dagen tijd reizenden de eigenaren Job Gerlings en Ralph Kaper met een groep van 23 deelnemers naar meerdere musea, een private collectie en kunstenfestival.
Verbeke Foundation
Een ware parel, net over de grens van Zeeuws-Vlaanderen, is de Verbeke Foundation. Deze private verzameling is samengebracht door Geert Verbeke en bevindt zich op het terrein van zijn vroegere transportbedrijf. De industriële setting van de gebouwen en de natuurlijke parkomgeving zorgen voor een bijzondere sfeer. De kunst- en objectencollectie sluit eerder aan op het concept van de 15e-eeuwse kunstkammer dan op de eigentijdse ideeën over een kunstmuseum. De kunst wordt overgewisseld met unieke of vreemde objecten die mogelijk later weer in een kunstwerk worden opgenomen. Dankzij deze vorm van verzamelen word constant verrast. Iedere hoek vertelt een ander verhaal of geeft een ander beeld. Daardoor kunnen ook kunstwerken ontstaan die op andere plekken moeilijk zijn, zoals het kippenproject van Koen van Mechelen of de vele opgezette dieren van Mark Dion of de werken van onder meer Martin uit den Bogaard in het Bio Lab. Voor een groot deel van onze reisgroep vormde de Verbeke Foundation een van de hoogtepunten tijdens de reis, waarbij het bezoek eigenlijk veel te kort was.
S.M.A.K. en M HKA
Op onze tweede dag bezochten wij het S.M.A.K. in Gent en het M HKA in Antwerpen. Aangezien wij gedurende de reis overnachten in Gent, was de rit naar S.M.A.K. zeer kort. In het museum werd duidelijk dat conceptuele kunst wel meer uitleg nodig heeft. De redelijk abstracte tekeningen, installaties en ander werk misten een heldere context. Pas bij de expositie van Grace Ndiritu, Healing the Museum begon de kunst te leven. De heldere muurteksten gaven context en hoop aan haar werk. Doordat zij objecten uit de vaste collectie van het S.M.A.K. had opgenomen in haar tempel, werd haar streven naar inclusiviteit helder verbeeld en een stap in een kunsthistorische kader.
Het bezoek aan het M HKA in Antwerpen boodt meer context. Heldere teksten, behapbare exposities waarbij de tentoonstelling Museum Spelen ons als bezoeker eerst op het verkeerde been zetten. Met de voorstelling dat de expositie vooral kinderen mee wilde nemen in de kunst, leek hier geen plek voor volwassenen. Maar niets was minder waar! De heldere tips over hoe je de kunst kon bekijken, beleven en ervaren gaven een nieuwe blik op de kunst. En de werken hadden veel humor, beleving en maakte voelbaar dat iedereen kustenaar kan zijn. Unieke werken waren onder meer het werk Listen, you feel van Randall Casaer uit 2023, Sundance van Daems van Remoortere (2023), de film Head tot Head van Herwig Ilegems (2023) en de mini expositie No Limits! Art Castle waarin kunstenaars uit het reguliere kunstwereld samen gepresenteerd worden met kunstenaars die juist buiten dit circuit vallen.
Watou kunstenfestival
Het was voor ons een sprong in het diepe, een hele dag ingepland op een kunstenfestival dat wij nog niet bezocht hebben. Met onze topgids Ben hebben wij vrijwel alle kunstwerken bezocht die onderdeel zijn van dit festival (de performances vielen helaas buiten ons reisprogramma). Onder de brede titel /kom.po'zi.ci.o/ waren vier subthema's samengebracht: beleving van de grens, reflectie op de Eerste Wereldoorlog, Klimaat en hybride. De kunstwerken waren verbonden met poëzie, iets dat dit festival een eigen gezicht geeft. Door de verspreiding door het dorp en op het landgoed De Lovie vormde dit een bredere beleving. Niet alleen kunst, ook het dorp staat centraal. Binnen de groep viel Watou in gemengde aarde, van mooi en inspirerend tot zeer conceptueel en misschien een beetje veel voor een hele dag. De tijd voor reflectie was beperkt en dat maakte het festival pittig.
Bijzondere werken (interessant of mooi) waren Oendergroend | Het Parlement der Kikkers van Philippe Druez, Alienation van Robert Ssempijja, Alsane Thengrim van Maarten Inghels (ism lokale scholieren) en in De Lovie de topwerken van Henk Schut met Lost Sound, Gaten - Variaties op een thema van Joris Vermassen en de samenwerking van Berlinde De Bruyckere met Nicht Schlafen en Alain Platel & Mirjam Devriendt met Why we fight?
Brussel
In de Belgische hoofdstad bezochten wij op de vierde dag drie locaties. Naarmate de reis vorderde, bleken ook de Belgen onder de indruk van de hoeveelheid kunstlocaties die wij in 5 dagen bezochten. Met WIELS als startpunt van de dag, hadden wij voor velen meteen een nieuw hoogtepunt in het programma. Het mooie textielwerk van Tapta scoorde hoog, net als de solo-expositie van Shezad Dawood, Night in the garden of love. Vervolgens reisden wij door naar het centrum van Brussel om rondom de Vismarkt te lunchen. Hier bevindt zich ook CENTRALE, een expositieruimte in een voormalige elektriciteitscentrale (in hartje stad!). Hier trok de duo-expositie van Mehdi-Georges Lahlou & Candice Breitz, extra. Hier werden op speelse wijze gevolgen van geweld (en wat geweld allemaal kan zijn) zichtbaar gemaakt. Vooral de films van Candice Breitz sprongen eruit. De grote poppen van Angélique Aubrit & Ludovic Beillard in hun expositie Le spectacle zette menselijk gedrag in een vreemd daglicht. Met een kleine wandeling langs de vitrine en het Lab, twee plekken die buiten het gebouw van CENTRALE liggen, gingen wij op pad naar ARGOS.
ARGOS is gericht op verzamelen, beheren en exposeren van audiovisuele kunst en had deze keer een solo-expositie van Trevor Mathison, From Signal To Decay: Volume 4. Hier functioneerde de locatie en de wijk als inspiratie voor het werk van Mathison, dat hij incorporeerde in een installatie en twee video-werken. Bij het instappen in de bus, bleek deze te staan naast een enorm werk van Laure Prouvost, bevestigd aan de stellingen van KANAL - Centre Pompidou dat nu een grootschalige renovatie is.
Wallonië met Grand-Hornu en La Boverie
Op onze laatste dag verlaten wij Gent én Vlaanderen en zetten wij koers naar Wallonië. Als eerste bezoeken wij Musée Arts Contemporains in Grand-Hornu. Dit oude industriële complex imponeert enorm en laat de rijke geschiedenis zien van de mijngeschiedenis en het sociale concept achter de bouw van dit geheel. De kunst viel enigszins tegen met enkel de mooie expositie van werk van Angel Vergara. Het museum had daarnaast twee exposities rondom design en de architectonische visie van Michele De Lucchi.
's Middags arriveerden wij in Luik bij La Boverie. Dit prachtig gelegen stadsmuseum op een eiland in de Maas toonde met de expositie Private Views de rijkdom van kunst in private collecties binnen de regio van Luik. Het aantal werken was overweldigend. De kunst zorgde constant voor de vraag: zou ik dit zelf gekocht hebben? Door de hoeveelheid waren er voor iedereen meerdere werken die de aandacht trokken.
Na Luik zetten wij de reis in naar Nederland om van iedereen afscheid te nemen in Eindhoven of Amersfoort. Een programma dat zoveel te bieden had, dat menig deelnemer thuis nog eens alles doorneemt, om te herinneren wat zij gezien hebben. Wij kijken terug op een geslaagde reis, vol met eigentijdse kunst en heel veel indrukken.
