'Schrijf geen kritiek als je geen positief punt kunt benoemen', dat is een zinsnede die ik ooit eens las van een restaurant criticus in één van Nederlands grote krantentitels. Het was een zelfgemaakte belofte na een zeer kritisch verslag van een zeer slecht bevallen diner. Zijn kritiek had zelf weer veel kritiek gekregen. Met die gedachte in mijn achterhoofd maak ik vaak een afweging of ik een verslag maak van een event dat ik bezocht heb. Bij de Helsinki Biennial zie ik het meer als een verantwoording waarom ik gedurende mijn bezoek met een groep, bewust een derde van ons bezoek aan deze expositie heb laten vallen.
De Helsinki Biennial (geen biënnale, want zij willen zelf niet vergeleken worden met de Biënnale van Venetië) heeft zichzelf een enorme uitdaging gegeven, door bij de eerste editie al te spreken over een biënnial, oftewel, er moet minimaal een tweede editie komen in 2 jaar tijd. De editie van 2023 is deze tweede editie. De eerste editie in 2021 kreeg lovende kritieken, de tweede veel meer kritische kanttekeningen.
Met het thema New Direction May Emerge heeft het curatoren team het doel gesteld om geen oplossingen aan te dragen, en de focus te leggen op onze mogelijke en onmogelijke reacties op hedendaagse vraagstukken. Een mooi thema dat ruimte biedt voor zienswijzen rondom klimaat, dekolonisatie, natuur, intermenselijk contact, oorlog. geweld, helen en liefde. Want laten wij dat laatste vooral niet verliezen in alle hectiek. Vrijwel elk gepresenteerde kunstenaar of collectief werkt met dit thema in de dagelijkse praktijk. En ook hier in het Helsinki Art Museum (HAM) en op het eiland Vallisaari worden deze thema's naar voren gebracht.
En ondanks de positieve boodschap, het thema en vooral het eiland Vallisaari als locatie, krijgt deze expositie het niet voor elkaar om een wauw-moment te creëren. De vraagstukken zijn al vaker behandeld bij andere tentoonstellingen En wil je als curator en kunstenaar hier iets aan toevoegen, dan moet dat wel wezenlijk iets anders zijn. En dat mist hier in Helsinki. De kunstwerken zijn voor het merendeel eenvoudig uitgevoerd, de persoonlijke ideeën van de kunstenaars zijn weinig vernieuwend en gezamenlijk lijkt de boodschap te verzanden. En dat is jammer.
Zijn er dan helemaal geen hoogtepunten? Jawel, er springen zeker werken uit. Met het collectief Keiken maakt de biënnale een connectie met internetkunst, dat daadwerkelijk online actief en bereikbaar is. Hiermee zetten de curatoren een stap waarin de fysieke en online wereld elkaar versterken. Ook met het augmented reality werk van Ahmed Al-Nawas en Minna Hendriksson wordt deze stap gezet. Het werk coadapted with van Alma Heikkilä zoekt een samenwerking met organismen die wij met het blote oog niet kunnen zien, maar hun werk wel zichtbaar wordt dankzij dit kunstwerk. En dankzij de sculpturen van Adrián Villar Rojas die over heel het eiland Vallisaari zijn verspreid, ga je beter kijken naar de unieke natuur die hier aanwezig is.
De Helsinki Biennial biedt een leuke aanleiding om het eiland Vallisaari te bezoeken, maar is geen reden om specifiek naar Helsinki af te reizen.