Biennale Venetië speelt met alledaagse gedachten over de bouwpraktijk

Wat is architectuur en is architectuur kunst? Dat zijn vragen die net als de titel prima gesteld kunnen worden op de architectuurbiënnale van Venetië in 2018. Deze expositie met heel veel voorbeelden van hedendaagse ontwerpen, gerealiseerde gebouwen en verbeelde utopieën zet namelijk het gebouw niet centraal maar de ruimte die het gebouw biedt. Ontdek aan de hand van enkele voorbeelden wat de Biënnale te bieden heeft en wanneer een gebouw architectuur is en/of kunst.

De kunstenaar-architect komt het beste naar voren met het werk van Kazuyo Sejima en Ryue Nishizawa van Sanaa. Met hun acrylcirkels die in en om elkaar heen draaien, laten zij ons ervaren wat wij binnen of buiten beschouwen. De ruimte waarin dit object staat/hangt wordt met een kleine ingreep veranderd en ook weer niet. Staan wij binnen of juist buiten het ontwerp. Met dit werk laten de twee architecten zien dat de creatieve geest van een architect gelijk is aan die van ieder andere kunstenaar. Alleen het materiaal en de schaalgrootte maakt dat wij het werk van een architect anders ervaren. Het spel met deze transparante lagen, hebben zij ook verwerkt in hun echte gebouwen. Dus wat is het verschil tussen een architect en een kunstenaar? De schaalgrootte, het materiaal en de eindgebruiker die bij de architect een grote invloed heeft op zijn of haar ontwerp. De creativiteit is hetzelfde.

De vraag ‘Wat is architectuur’ wordt waarschijnlijk het meest beantwoord door de Zwitsers. In het Zwitserse paviljoen wordt je meegenomen op een House Tour. Een bezichtiging alsof je met de makelaar een nieuwbouw woning bezoekt. Het bezoek laat je voelen welke invloed een architect heeft op het woongenot en de beleving van de gebouwde ruimte. De architecten Alessandro Bosshard, Li Tavor, Matthew van der Ploeg en Ani Vihervaara, de makers achter dit paviljoen, laat ons direct zien wat de meerwaarde is van een architect boven het zelf ontwerpen van een gebouw. Architectuur houdt namelijk rekening met de gebruiker, een natuurlijk gevoel van de ruimte, dat het gebouw aansluit bij jouw dagelijkse gewoonten en rituelen en dat het ontwerp aansluit op de omgeving.

Alison Brooks (Alison Brooks Architects) beschrijft bij haar levensgrootte maquette of belevingsmodel, het spanningsveld tussen architectuur en de kunst, de functionaliteit en het ontwerp. Met haar tekst en het object waarin je mag lopen, staan en zitten merk je de kracht van een architect. Zij stelt dat de woningarchitectuur het moeilijkste is van allemaal. In dit ontwerp geef je niet alleen de bewoner de ruimte om te leven, ook de omgeving, het straatbeeld, wordt bepaald door het ontwerp. Dus de vorm, de schaal, de ruimtelijkheid en het gebruikte materiaal hebben een effect op ons welzijn en op de stad. Brooks stelt dat het ontwerp van het woonhuis moet voldoen aan de volgende eisen: multifunctioneel voor de lange termijn, ruimte bieden aan vakmanschap, lokaliteit en eigenaarschap en eigenwaarde geven aan de bewoners en zorgen dat het dagelijkse leven mooier wordt.

Daarmee vat zij de rol van de architect en architectuur goed samen. Een gegeven dat zich tijdens de 16^e architectuurbiënnale van Venetië duidelijk manifesteert.